Vera ademt historie. ‘Veri et Recti Amici’ staat er boven de deur van het statige pand met middeleeuwse kelder. V.E.R.A.: ‘Ware en Oprechte Vrienden’, een opschrift dat herinnert aan de gereformeerde studentenvereniging die Vera meer dan honderd jaar geleden was. Bij binnenkomst wordt de bezoeker overweldigd door muren vol posters, krantjes en foto’s uit een rijk muziekverleden. Toch was het niet voor de jaren 1970 dat Vera werd opengesteld voor een breder publiek.

Tekst: Thijs 'T-Ice' de Groot

1899 - 1970
Aan de dageraad van een nieuwe eeuw richtte in 1899 een groep studenten V.E.R.A. op, gericht op vorming, vriendschap en maatschappelijke discussie. Toen al kon het er in die debatten heet aan toe gaan, en toen al moest men weinig hebben van materialisme en uiterlijk vertoon. Mooi zijn de verhalen hoe er werd aangekeken tegen de eerste auto’s en hun pronkerige bezitters. Volgens de toenmalige gereformeerde rechtlijnigheid werden drankgelagen, ontgroeningen en muziek op de sociëteit afgekeurd.


1954 - Stationsplein: aanbieding van een vaandel tijdens de lustrumviering van VERA, afdeling Groningen SSR - Foto: P. Boonstra

Dat laatste veranderde na de Tweede Wereldoorlog. Het daarvoor zo conservatieve Vera ontwikkelde zich tot een progressieve vereniging met steeds meer ruimte voor cultuur. Vera liet nu ook hervormde leden toe en kreeg een toneelvereniging en een koor.


1964 - mensa VERA : sociëteit PNYX  - Foto: P. Boonstra

In de roerige jaren 1960 ontsponnen zich felle ‘diskussies’ over maatschappelijke kwesties en over de vraag of de traditionele studentencultuur die Vera steeds meer omarmde niet de nagel aan de eigen doodskist was. Onder invloed van de hippiebeweging besloten de ‘idealisten’ van Vera rond 1970 te kiezen voor openheid: voortaan kon iedereen lid worden.

De Jaren 1970

Het was in de vroege jaren ’70 dat programmeur Syp Wynia concerten en culturele projecten begon te organiseren. Het was vooral jazz, blues en pubrock wat geboekt werd. De punkscène later in dat decennium speelde zich vooral af in Simplon en Huize Maas en ging, gek genoeg, aan Vera voorbij (hoewel Crass wel Vera aandeed). Vera was voor hippies en bood film, theater, muziek, politieke discussieavonden en ruimte voor actiegroepen. Het centrum werd sinds 1974 ook opengesteld voor niet-leden. Het toenemende hasjgebruik trok echter ook probleemjongeren, waardoor avonden wel eens uit de hand liepen.


2 september 1977: In gebruikneming van de verbouwde grote zaal - Foto: D. van der Veen

Alle activiteiten werden georganiseerd in groepjes. Een vrouwengroep, een ‘flikkergroep’, kraakcomité ‘de vrolijke os’, de programmagroep, het ‘komitee voor onderdrukte volken in Indonesië’, een actiegroep voor indianen. Vera bood daarnaast ruimte aan andere actiegroepen uit de stad en linkse politieke partijen om bijeenkomsten of manifestaties in het gebouw te organiseren. Het Jongerencentrum was een broeiplek van vernieuwende cultuur, vernieuwing in de politiek, vernieuwing in het algemeen. Dit alles uitgebeeld in handgemaakte zeefdrukposters, een nog altijd karakteristiek kenmerk van Vera, net als de zelfgedrukte Vera Krant die tussen 1977 en 2013 verscheen.

Een probleem werd gaandeweg wel dat Vera op twee gedachten hinkte: er was een politieke groep die meende dat Vera op moest komen voor onderdrukten in de samenleving. Die groep vond dat Vera een plek moest zijn waar jongeren zich konden ontwikkelen. Daarnaast was er de culturele groep die een goed programma wilde bieden van concerten, films en theater. Aanvankelijk konden de twee groepen prima naast elkaar bestaan, maar vooral begin jaren tachtig groeide de wederzijdse kritiek.


1980 - Joy Division (in huidige Vera garderobe) - Fotograaf onbekend

Programmeur Frans de Haan boekte naast reggae en blues steeds meer veelbelovende opkomende new-wave bands als XTC, Gang of Four, The Only Ones en Joy Division. Vera bouwde op muziekgebied een sterke naam op. Voor de politieke groep was dat bedreigend. Hoe succesvoller het concertprogramma werd, hoe feller het verzet.

De Jaren 1980
In 1980 werd Peter Weening de nieuwe programmeur. Het plan was dat hij die functie één jaar zou bekleden, maar hij is dik 40 jaar gebleven. Onder leiding van ‘Pepr’, zoals hij zich sinds een concert van Prong noemt, spitste het programma zich voortaan veel meer toe op de underground.


U2 - 16 oktober 1980 - Foto: Peter Weening

In de eerste helft van de jaren ’80 schoof de focus duidelijk op van pop naar rock. Speelden eerst nog bands als Simple Minds en U2, later kwamen Killing Joke, The Fall, The Sound, The Birthday Party (en later Nick Cave solo), The Butthole Surfers, Sonic Youth en Sisters of Mercy. Veel van die bands keerden ook later, toen ze eigenlijk te groot waren voor een zaal als Vera, terug naar de Groninger rockclub.


Sonic Youth - 1983 - Foto: Carlos van Hijfte

Sinds 1981 wordt ook de jaarlijkse Vera Poll gehouden, waarin het publiek naar haar favorieten wordt gevraagd. De eerste vijf winnaars voor de belangrijkste categorie, ‘Beste Concert Grote Zaal’, waren DAF, Virgin Prunes, Kowalski, The Gun Club en The Scientists. Ook daarin is de verschuiving goed zichtbaar.

Hoewel Vera goed draaide, laaide het verzet toch weer op. De oude ‘cultuurgroep’ rond Vera’s huisdealer (de enige die gedoogd werd in het Noorden) ageerde steeds heftiger tegen de door Weening ingeslagen weg. Die laatste had genoeg van de vage overleggroepjes en alle randfiguren die op de hasj afkwamen. In 1985 leidde dit tot een bestuurscrisis, waarbij werd geknokt en gescholden. Weenings apparatuur werd uit zijn huis gestolen en in een sloot gegooid. De crisis culmineerde in een algemene ledenvergadering in 1986. Concertbezoekers met een jaarkaart hadden ook stemrecht. Hierdoor wist Weening zo’n 200 mensen op te trommelen en behaalde op de ALV een glorieuze overwinning. De cultuurgroep verdween, de huisdealer werd afgestoten. Vera kon eindelijk een volwaardig poppodium worden.


Nirvana - 1989 - Foto: Willem Kolvoort

De Pollwinners in het laatste deel van de 80’s waren Giant Sand, Naked Prey en Henri Rollins (ex aequo), Rollins Band en Screaming Trees. Alle winnaars worden tegenwoordig op de ‘Walls of Fame’ in de Grote Zaal opgeplakt. Daar staat de naam van Nirvana niet bij, hoewel zij in 1989 een vooral achteraf legendarisch concert gaven als voorprogramma van Tad. Ook latere grote en invloedrijke bands als Soundgarden, The Lemonheads, Yo La Tengo, Slayer, Bad Religion, NOFX, Prong en Buffalo Tom kwamen in de jaren ’80 al langs.

De Jaren 1990
Nadat Vera met een opzienbarende protestactie ‘Don’t Fuck With Vera!’ haar cultuursubsidies had veiliggesteld, kon het programma verder vormgegeven worden. De pijlers waren jarenlang de concerten Grote Zaal, de concerten Downstage, de Zienema en de Swingavond. Dit alles ondersteund door de Art Division. Bewust werden en worden er amper dansavonden na een concert geprogrammeerd: de band moet in het middelpunt staan. Door daarnaast te blijven werken met honderden vrijwilligers en weinig betaalde krachten behoudt Vera haar unieke status in popmuziekland.

Bij de grote verbouwing van de Grote Zaal in 1997 volgde Vera niet de heersende trend van groot-groter-grootst, maar hield de capaciteit bewust op 500 man. Zo kan klein talent nog steeds een podium krijgen. Sindsdien beschikt Vera ook over haar eigen artiestenhotel, fraai gedecoreerd door de eigen Art Division. Het ontbijt en diner wordt geserveerd in Vera’s huiskamer, de Kemenade, het kloppend hart van de club. Artiesten gaven vaak aan dat deze benadering, die ook nog eens op vrijwilligers draait, tamelijk uniek is in de wereld, en voor bands vaak een reden is om terug te komen naar Groningen.

Concerten waar nog lang over werd nagepraat waren ‘typische Vera-bands’ als Afghan Whigs, The New Bomb Turks, NoMeansNo, Melvins, Nine Pound Hammer, Turbonegro, The Oblivians, de ‘Sub Pop Triple Bill From Hell’ (met The Dwarves, The Reverend Horton Heat en The Supersuckers) en de ‘Re-Opening Party’ in 1998 met de speciaal ingevlogen Dirtbombs. Sinds die heropening heet Vera voortaan Club for the International Pop Underground.


1996 - Eddie Vedder supports The Fastbacks (inzet: Pearl Jam in Vera in 1992)

Maar er gebeurde meer. Eddie Vedder van Pearl Jam heeft zo genoten van zijn debuut in Vera dat hij vier jaar later in zijn eentje per trein naar Groningen kwam om zelf als verrassing voor zijn toenmalige voorprogramma The Fastbacks te openen in Vera! Courtney Love van Hole schijnt op Peprs kantoor Kurt Cobain telefonisch ten huwelijk te hebben gevraagd! Weezer, Jammah Tammah, Descendents, The Posies, GWAR en Man or Astro-Man? zorgden elk op hun manier voor een vrolijke noot. Motorpsycho, Unwound, Fugazi, Dinosaur Jr. en later Sebadoh werden zogenaamde ‘huisfavorieten’ en dat gold zeker voor de Pollwinners in die mooie jaren: tussen 1990 en 2000 konden Dead Moon, The Jesus Lizard, The Gories, The Jon Spencer Blues Explosion (2x), Shellac, Blonde Redhead (2x), Godspeed You! Black Emperor en Mogwai met de hoogste eer strijken. Een monumentale lijst!


1998 - Opening nieuwe grote zaal door The Dirtbombs (soundcheck) - Foto: Willem Kolvoort

Vanaf de jaren ’90 ontwikkelde de Downstage-programmering zich tot een volwaardig onderdeel van het Vera-aanbod. Bekende namen die ooit in de legendarische Kelderbar stonden zijn Motorpsycho, Sebadoh, Dead Moon, Grandaddy, Karate, The Robocop Kraus, The Weakerthans, The Dismemberment Plan, Cosmic Psychos en DeFacto (de band van Omar en Cedric van At The Drive-In en Mars Volta). Maar het aanbod was en is vooral lokaal en nationaal gericht, dus kwamen bijvoorbeeld Bettie Serveert, LPG, Audiotransparent, Feverdream, Voicst, The Apers, Human Alert, zZz, Green Hornet, Jimmy Barock, We vs. Death en Face Tomorrow ook het trapje af voor een optreden Downstage. Meindert Talma beschrijft in zijn boek ‘Kelderkoorts’ op hilarische wijze zijn eerste optreden Downstage. Vooral tijdens punk- en hardcoreshows is de Kelderbar op zijn best: hier is het ceilingcrawlen uitgevonden!

De Jaren 2000
In de eenentwintigste eeuw is Vera een poptempel die een klasse apart vormt in het Nederlandse zalencircuit. Er verscheen een fraai boek: ‘Rockin on Paper. The Vera Club:  a history in posters’ vol prachtige concertposters en memorabele verhalen.
Er werd onder anderen samengewerkt met Eurosonic/Noorderslag, Noorderzon, Jonge Harten en Verhip een Strip Museum (strips geëxposeerd op Vera’s muren). De Zienema organiseerde regelmatig films in samenwerking met Forum Images (IFFR) en Amnesty International en jarenlang hield BreakFast bij ons haar drukbezochte drum ‘n’ bass-parties.

Bijzonder was de opening in 2001 van The Vera Project in Seattle. Door strenge lokale wetten was het voor te jonge muziekliefhebbers in die dagen bijkans onmogelijk in Seattle een concert te bezoeken. Zich spiegelend aan Vera Groningen, ging een steeds grotere groep jonge vrijwilligers dan maar zelf concerten organiseren. Toen de regels later versoepeld werden, en The Vera Project een eigen onderkomen kreeg, kwamen daar zeefdruk, een opnamestudio, een kunstgalerie, en allerlei cursussen voor muziek en streetdance bij. Het ‘project’ draait nog steeds goed, en is een voorbeeld voor jongerenbewegingen in andere Amerikaanse steden.


2000 - At The Drive-In - eerste Pollwinner nieuwe millennium.

De opkomst van internet en de daaruit voortvloeiende toenemende ‘vluchtigheid’ van muziek (elke dag een nieuwe band als Next Big Thing) ging ook niet aan Vera voorbij. Er werden aan de ene kant steeds meer concertavonden gehouden, maar aan de andere kant zag je minder bands die jaren alleen aan de top bleven en zo een ‘huisfavoriet’ konden worden. Dit wordt weerspiegeld in de lijst Pollwinners van de jaren 2000: een zeer gevarieerd gezelschap, en geen meerjarige winnaars meer. De eerste vijf zijn nog een paar keer tot heel vaak langs geweest (At The Drive-In, Zen Guerrilla, Prong, The Thermals, The Hackensaw Boys), het laatste vijftal maximaal twee of drie keer (Omar A. Rodriguez-Lopez Quintet, Two Gallants, Black Lips, The Dodos, Health).


2001 - The White Stripes - Fotograaf: Arnoud Heikens

Maar we gaan absoluut niet klagen. Want welke club voor 500 man kan zeggen dat het -naast deze mooie Pollwinners- ook nog The White Stripes, Franz Ferdinand, Modest Mouse, The Get Up Kids, Death Cab For Cutie, The Hives, The Notwist, Pinback, Les Savy Fav, The Haunted, Interpol, Editors, Elbow, Nada Surf, The Kooks, Band Of Horses, Ash, The Wombats, Blood Red Shoes, The Gaslight Anthem, Villagers, Beach House en Black Rebel Motorcycle Club op de planken heeft gehad?

De Jaren 2010
De onstuitbare globalisering van de nieuwe eeuw is ook in het Vera-programma (en de Poll) waar te nemen. Davilla 666 uit Puerto Rico won in 2011 de Poll, en Los Pirañas uit Colombia werd in 2017 tweede. De Ghanese act Pat Thomas & Kwashibu Area Band werd vierde in 2016. Uit Niger kwamen Les Filles De Illighadad, Mdou Moctar en Tal National, uit Togo Vaudoo Game, uit Zuid-Korea Jambinai, uit Ethiopië Fendika en uit Mongolië de keelzangrockers van Hanggai.

Tegen de heersende muziektrends en veler verwachting in kenden de jaren 2010 een heropleving van garagerock en postpunk. Waar eerst Villagers, Davilla 666 en Triggerfinger de Poll wonnen, zag je vanaf Parquet Courts (2013) een hele rits veelal gelijkgestemde bands hoog scoren. Together Pangea, Mike Krol, Protomartyr (2x op rij, niet meer gebeurd sinds Blonde Redhead), Idles en Jambinai streken met de hoogste eer. In hun kielzog traden bands als Ty Segall, Mikal Cronin, Cloud Nothings, King Gizzard & The Lizard Wizard, Metz, The Men, Meatbodies en het Groningse Traumahelikopter succesvol voor het voetlicht. Delen van de beste concerten verschenen voortaan op speciale VERA/LIVE-splitsingles en op video als Beauties of the Underground- LIVE.


Protomartyr, Poll winners 2016 & 2017. Foto: Bob de Vries / Poster: Willem Kolvoort

Aan de digitalisering van de samenleving bleek echter niet te ontkomen. Een aantal jaar bestonden Vera Krant en website naast elkaar, maar in 2013 werd het roemruchte muziekblad na 36 jaar undergroundtips, prachtig artwork en een hoop komische noten te hebben gedeeld opgedoekt. In januari 2014 verscheen een speciale ‘In Memoriam’-uitgave en sindsdien kunnen we het artwork van de Vera Krant alleen nog in de archieven of aan de muren van de entreehal van Vera bewonderen. Ook de aloude Swingavond, waar decennialang ontelbaar veel bezoekers nieuwe muziek ontdekten, de liefde van hun leven vonden of gewoon keihard los gingen, overleefde de tand des tijds niet. Het team van Loft zorgde met haar sfeervolle dansavonden echter voor een waardige en drukbezochte opvolger.


Cover VERA Krant, de Historische Finale Editie (2014). Artwork: Johanna Wenke

Zo komen er altijd weer nieuwe ideeën omhoog. Vanuit Vera werd Zomaar Radio uitgezonden, werd jaarlijks het Eurosonic-festival uitgezonden vanaf de Kemenade, ontstond het bizarre schaduwfestival Jagersonic en is Vera sinds jaar en dag dé plek voor de heetste afterparty van het Eurosonic/Noorderslag-weekend. Rond dit weekend, waarin muziekstad Groningen geheel op zijn kop staat, verzorgde de Art Division van Vera, samen met talloze andere Europese kunstenaars, meermaals de posterexpositie EPEX in het Grafisch Museum GRID.


Poppodium Simplon, waarmee Vera sinds 2014 intensief samenwerkt. 

Sinds 2014 heeft Vera in overleg met de gemeente het failliete Simplon overgenomen. Simplon kon zo een succesvolle doorstart maken en richtte zich met name op nieuwe acts uit de pop, urban en dance. Lokaal talent werd een podium geboden tijdens de Simplon Up-avonden.

In 2019 werd het 120-jarig jubileum van Vera groots gevierd. In letterlijk het hele gebouw werden rondleidingen gehouden, er was een talkshow met een keur aan bekende gasten die hun Vera-herinneringen deelden, en er was -uiteraard- heel veel muziek. Eregast was Toody, het enig nog levende bandlid van eeuwig huisfavoriet Dead Moon.

De Jaren 2020
In 2020 konden we nog net de posterexposities van oer-Artworkers Willem Kolvoort in het Groninger Museum en Vlerk in GRID bezoeken. Daarna liet de corona-pandemie uiteraard ook Vera niet onberoerd. Van het ene op het andere moment moest de gehele programmering geschrapt of verplaatst worden. Er werden nog zitconcerten voor een klein publiek gehouden, en Peter Weenings 40-jarig jubileum bescheiden gevierd, maar uiteindelijk moest ook Vera haar deuren sluiten.


Corona-kassa bij het seated concert van Paceshifters (10/10/2020) - foto: Simone van der Heijden

De club heeft het ‘geluk’ (al is dat een zeer bewuste keuze) dat het voornamelijk op de 250 vrijwilligers draait, slechts een vijftiental betaalde krachten in dienst heeft en een eigen pand aan de Oosterstraat 44 bezit, waardoor er niet massaal mensen ontslagen hoefden te worden. De gedwongen pauze werd benut door de backstageruimtes grondig te verbouwen. In de plaats van concerten ontstonden allerlei online-alternatieven als Zoomparties en streaming-concerten van de POPgroningen Talent Award, Zomaar Radio en Club Knikker Live.

Zo zal Vera zich altijd blijven onderscheiden met nieuwe initiatieven, onbekend talent, nieuwe stromingen en obscure dwarse tonen. ‘Kleine’ beauties als DD/MM/YYYY, Japandroids, No Age, Holy Fuck, A Place To Bury Strangers, Timesbold, Low, The Hex Dispensers, Beach Fossils, Ought, Big Ups, Die Nerven, Wand, Meat Wave en Viet Cong/Preoccupations scoren steevast hoog in de Poll, hoger vaak dan de ‘grote’ bands. Vera blijft de naam eer aan doen die in 1990 op een legendarische ‘Live in Vera’-verzamelplaat prijkte: Beauty in the Underworld.