De Jonge Boschfazant en Meindert Talma zijn terug in VERA met de plaatpresentatie van hun gezamenlijke album 'Schandalig'.

Omdat de scribent van dienst al jaren omgaat met deze twee protestzangers krijg je deze keer een wat langer verhaal uit de eerste hand.

Ik had het voorrecht om zo’n beetje aan de wieg te staan van dit vermetele duo, overigens zonder dat ik daar ook maar enige credits voor verdien. Het toeval wilde dat ik deel uitmaakte van het showkwartet met die veel te lange naam dat maandelijks in de Kroeg van Klaas met wisselend succes mensen vermaakt(e). Ik zat het voorjaar van 2016 dus niet op de eerste rang bij de geboorte van dit duo, maar zag het tweetal van opzij en van achteren. Je kunt beter op de eerste rang zitten.

Nu ik er iets langer over nadenk is dit duo -als ik het mij goed herinner- zelfs onder enige druk ontstaan. Om een beetje avondvullend voor de dag te komen hadden we als showmakers afgesproken dat eenieder elke maand met twee nieuwe bijdragen kwam. Bij Adriaan Bosch (aka De Jonge Boschfazant, kortweg DJB), die op het Hogeland een benijdenswaardig tevreden leven leidt als huisman/filosoof/vogelaar, schoot dat er nog wel eens bij in. Op zeker moment ging dat toch knagen. Dus stelde Adriaan voor om elke maand een liedje te maken, maar dan moest Meindert er wel even muziek bij maken. En meteen ook maar een clip, want de mensen zijn tegenwoordig heel visueel ingesteld.

Ik wil hier niet de Henk Spaan van de Nederlandse popmuziek uithangen – als ontdekker van nieuw talent – maar ik zag en hoorde bij dat eerste optreden wel meteen de potentie van dit zangduo. Het betreffende lied was een ode aan Angela Merkel, een bewerking van het gelijknamige lied van Combo Knus & Gezellig. Bosch was zanger in deze Groningse smartlapband met Friese bandleden, die beginjaren negentig relatief furore maakte in Stad.

Het lied heeft de debuutplaat Schandalig (die op 24 maart uitkomt bij Excelsior) niet gehaald. Net als 35 andere liedjes.

Wat maakte dit duo nu meteen zo innemend? Uiteraard kwam dat door de teksten, maar daar kom ik straks op.

Laat ik beginnen met de gunfactor, al zou ik het liever ontwapeningsfactor willen noemen. Meindert heeft die al sinds hij halverwege de jaren negentig als schuchtere slungel voor het eerst het podium betrad. En de eerste mens (of dier) die een hekel heeft aan De Jonge Boschfazant moet nog geboren worden. Zo volkomen naturel onbeholpen als DJB op het podium staat. Hij is bovendien het bewijs dat je als (op z’n best) middelmatige zanger een platencontract kunt krijgen bij een kwaliteitsplatenlabel en kunt toeren door heel Nederland. Dat compagnon Meindert al decennialang bij Excelsior zijn platen uitbrengt heeft natuurlijk ook wel geholpen.

Uniek is zonder meer de articulerende praatzangstijl van DJB, die zijn best lijkt te doen zo amuzikaal mogelijk voor de dag te komen. Bijgestaan door de ervaren podiumartiest Meindert die weliswaar ook niet de beste zanger van Nederland is (vindt-ie zelf), maar er toch altijd in slaagt elk lied op de rails te houden of - als DJB echt uit de bocht is gevlogen - weer op de rails te krijgen.

Mooi is ook te zien dat de twee duidelijk vrienden zijn, die qua houterige motoriek overigens aan elkaar gewaagd zijn (zie ontwapeningsfactor en de clip van Windmolens).

Terug naar hun overrompelende entree op het podium. De rolverdeling, hun imago en thema’s waren meteen duidelijk. Wat goed is komt snel, luidt een aloud gezegde. En dit was meteen goed – ook al was het zangtechnisch misschien bar slecht. Ikzelf luister trouwens liever naar een middelmatige zanger met een goede tekst dan andersom. Dat de meeste radio-dj’s en de goegemeente daar anders over denken is jammer.

De basis van dit tweetal protestzangers vormen de zeer originele teksten. Die dus worden geschreven door Adriaan Bosch, die al decennia een tevreden kuierend bestaan leidt op het platteland als echtgenoot van een huisarts en vader van drie (inmiddels) tienerzoons. Daarmee is niet gezegd dat de man wereldvreemd is. Integendeel, je zou zelfs kunnen zeggen dat De Jonge Boschfazant een ziener is en dat deze protestplaat op geen beter moment had kunnen verschijnen. Laten we wel wezen: de wereld heeft er wel ‘ns florissanter voor gestaan.

Dan is het wel even fijn dat dit duo met een nuchtere blik en goed afgestemd moreel kompas de toestand van de wereld beschouwen. En soms zelfs praktische oplossingen aandragen, zoals in Windmolens en De Toekomst (bekijk het allemaal eens wat mondialer). Ook schijnt De Jonge Boschfazant er prijs op te stellen dat hier nog wordt vermeld dat alle liedjes binnen- en buitenrijm hebben. Bij deze.

Het nadeel van de meeste protestliedjes is dat de boodschap er vaak zó dik bovenop ligt dat je ze na één keer nooit meer wilt luisteren; het overkomt mij zelfs dat ik soms halverwege al afhaak. Daar heb ik bij deze twee geen last van, omdat de teksten van DJB vaak wat relativerend, om te lachen en/of beschouwend zijn. Met soms lange zinnen en onmogelijke woorden die alleen de Metrumbedwinger des Vaderlands Meindert Talma in een lied kan gieten of persen. Het lukt hem zelfs met deze regels: Radioactiviteit en klimaatverandering/tezamen maakt een modus ponens./Die geven de oplossing/zonnepaneel en windmolens.

Liedjes als Amamamerika en Europapa, De Neo-Liberalen en De power van het Populisme zijn niet simpelweg aanklachten maar zetten je ook zelf aan het denken. Het waarschuwende vingertje wordt heus wel eens opgestoken, zoals in Poetin (Stop Shootin), maar ook wordt de lof bezongen van Rusland – het land van grootse schrijvers, componisten en schakers.

Een Tochtje met De Zeilboot is een prettig lesje levenskunst (waar menig influencer een puntje aan kan zuigen) waarin de geneugten worden bezongen van een eenvoudig leven, de natuur en één worden met alles om ons heen. Al eindigt het wel noodlottig, maar goed dat is het leven uiteindelijk ook.

Een ander thema van dit duo is human interest, waardoor Schandalig ook zelfs licht vermaak biedt. Het zomerse lied Eindelijk Vakantie is al een paar jaar oud, maar van tijdloze klasse en wordt als de radio-dj’s eindelijk het licht zien over enkele maanden dan toch nog een welverdiende grote zomerhit. Onweerstaanbaar vooral in combinatie met de hilarische videoclip, bestaande uit foto’s die Adriaan in oude fotoalbums en laptops op rommelmarkten en in kringloopwinkels op de kop heeft getikt.

In Jan en Aafke Bolt bepraatzingt De Jonge Boschfazant met veel empathie de zeer gewone en tevreden levens van dit hoogbejaarde stel in Noord-Groningen. Hoe om te gaan met het naargeestige nieuws horen we in Ietsje meer Nietzsche, als Adriaan zijn oude herenfiets pakt en mijmerend door het Hogeland fietst.

Nog wel een waarschuwing: luisteren naar deze cd is ook niet geheel zonder gevaar. Het overkwam mij bij het op een na laatste liedje Vergaderen, waarin Adriaan en Meindert welbekende vergadertermen opsommen (kans benutten, brainstormen, visionair, overheadprojector, plenair, groepsmentor, brochures, vraagstukken, procedures, veldwerken) die tegen het eind worden afgewisseld met drumsolo’s van Arnold Veenkamp. Dat werkte zo op mijn lachspieren dat ik bijna het Aduarderdiep in reed.

Tot nog toe is de begeleidingsband niet genoemd. Daar was namelijk in de eerste jaren helemaal geen sprake van bij deze bandartiesten. Door coronaruimtegebrek (minimaal anderhalve meter, weet u nog?) verhuisde de show noodgedwongen tijdelijk naar VERA en kregen de showmannen een voor hun doen enorm podium tot hun beschikking en – waarom niet- een hele band. Dat werd Das Audio Combo, onder leiding van orgelgeweldenaar André Dodde. Dat was een gouden greep. Die begeleiding beviel zo goed en de liedjes klonken nu plots zo professioneel dat Excelsior wel oren had naar een album.

Sommige liedjes hebben daardoor een andere gedaante aangenomen. Dat was wel even wennen voor deze luisteraar van het eerste uur. Juist de bewust knullige demo-achtige arrangementen gaven de liedjes een extra charme die ze nu soms missen, maar een andere keer pakt het weer extra goed uit (zoals in Cycle Cross, Vergaderen). Alles is wel heel smaakvol gedaan en na meerdere draaibeurten heb ik de meeste liedjes in nieuwe vorm inmiddels ook alweer omarmd. Bovendien zou Excelsior de liedjes in de originele uitvoeringen nooit zo hebben uitgebracht en zou de rest van Nederland deze protestplaat ontberen.

Live in de wat grotere zalen dan de Kroeg van Klaas zal de begeleidingsband ook zonder twijfel van grote waarde zijn en hebben de twee protestzangers straks de volledige bewegingsvrijheid om met hun unieke stemmen en podiummotoriek het hele land te ontwapenen.

Igor

Meindert Talma | Official Website

Meindert Talma | Instagram