Zienema Klassiek: One Flew Over The Cuckoo's Nest USA
One Flew Over The Cuckoo's Nest (Milos Forman, 1975) [scroll down for English]
R.P. McMurphy (Jack Nicholson) wordt wegens ontucht met een minderjarige naar de gevangenis gestuurd. Om het werk daar te omzeilen, doet McMurphy alsof hij gek is, zodat ze hem naar de psychiatrische afdeling brengen. Hier krijgt hij te maken met de onderkoelde, sadistische Nurse Ratched (Louise Fletcher). Ze zwaait stoïcijns de scepter over de afdeling en is niet gecharmeerd van de charismatische McMurphy, die zijn medepatiënten opfleurt, tot nadenken aanzet en ten slotte een opstand organiseert. Niet langer onaantastbaar, is Nurse Ratched vastbesloten de rebel op zijn plaats te zetten. Als de directie van de inrichting besluit dat McMurphy gezond is en hem terug wil sturen, steekt Nurse Ratched hier een stokje voor.
Het script is gebaseerd op Ken Kesey’s gelijknamige boek, geschreven naar aanleiding van zijn eigen ervaringen als verzorger in een veteranenziekenhuis. Deze eerste Amerikaanse film van de Tsjechische Milos Forman (o.a. Amadeus en Man on the Moon) won maar liefst vijf Oscars, voor beste film, beste mannelijke en vrouwelijke hoofdrol, beste regie en beste screenplay.
De film is tragisch en komisch tegelijk. Jack Nicholson levert als McMurphy, de verpersoonlijking van de vrije, anti-authoritaire jaren zestig (het verhaal speelt zich af in 1963), een onvergetelijke prestatie met een enorm acteerbereik. Bijrollen zijn o.a. van Danny DeVito, Brad Dourif, Christopher Lloyd en Will Sampson als “Chief”, de reusachtige, doofstomme Indiaan. Leuk weetje: het boek vertelt vanuit het perspectief van Chief, in plaats van McMurphy.
One Flew Over the Cuckoo’s Nest is niet alleen het verhaal van Ken Kesey’s ervaringen, maar van iedereen die zich onderdrukt voelt door de strikte eis tot conformiteit. Dominante verzorgers dwingen patiënten in een keurslijf van regels en voelen zich hierdoor verheven boven de gekken. Maar wat is gekte? Wie bepaalt of iemand gek is? Als juist Nurse Ratched het toonbeeld van geestelijke gezondheid is, is deze bepaling dan niet ontzettend willekeurig? En waarom moeten we allemaal per se ‘normaal’ zijn – wat dat dan ook is? Schrijver Ken Kesey maakt een luid en duidelijk punt door te tonen dat anders zijn en het bevragen en bevechten van authoriteit maar al te hard kan worden afgestraft.
Henriëtte
R.P. McMurphy (Jack Nicholson) is sent to prison for illicit sex with a minor. To avoid hard prison labour, McMurphy feigns mental illness to get transferred to the psychiatric ward.Here he comes face to face with composed , sadistic Nurse Ratched (Louise Fletcher). She reigns stoically over the ward and is not impressed by the charismatic McMurphy, who manages to cheer up his fellow patients, encourages them to think, and finally even orchestrates an uprising. Nurse Ratched feels her control slipping away and is determined to rein in the rebel. When the psychiatric institution’s management decides that McMurphy is sane and should be sent back to prison, Nurse Ratched is dead-set on thwarting these plans.
The script is based on the book of the same name by Ken Kesey, which he wrote using his experience working in healthcare in a veteran’s hospital. This first American movie of Czech director Milos Forman (who later made such movies as Amadeus and Man on the Moon) went on to win no less than five Oscars: for best movie, best male and female leads, best director and best screenplay.
The movie is tragedy and comedy in one. As McMurphy, the personificaton of the free, anti-authoritarian 1960s (the story takes place in 1963), Jack Nicholson delivers a magisterial performance, playing a full range of emotion. Other fine performances are given by Danny DeVito, Brad Dourif, Christopher Lloyd and Will Sampson as ‘Chief’, who plays a giant deaf-mute Indian. An interesting fact: the book is written from Chief’s perspective, not McMurphy’s.
One Flew Over the Cuckoo’s Nest is not just the story of Ken Kesey’s experiences, but of anyone who feels oppressed by compelling demands to conform. Dominant healthcare workers force patients to toe the line and stick to a strict set of rules, while feeling themselves to be a far cry from and a cut above the madmen. But what is insanity exactly? Who decides whether someone is crazy or not? If you take Nurse Ratched as a paragon of mental health, is the line drawn between sanity and insanity not a very arbitrary one? And is it really necessary for everyone to be ‘normal’ – whatever that may be? Writer Ken Kesey makes a strong and overwhelmingly clear point by showing that someone who is different and questions and battes authority, is always in danger of being rigorously suppressed.