Punk Britannia
Punk Britannia
Auteur: Paul Schwarte
Een jaar of tien terug viel m’n oog in Vera op een archiefkast vol klappers. Een lange rij jaartallen: het Vera Krant archief. Ik pakte er eentje uit om eens wat oude concertstukken van mezelf te herlezen. Leuk en niet leuk, pril schrijvertje dat ik was. De rubriek Hartkramp (de woorden bij het gelijknamige radioprogramma op OOG) was leuker om terug te lezen. Man, wat was ik toen op de hoogte! Niet superverwonderlijk: ik las m’n eerste Vera Krant in 1983 toen ik ook m’n eerste concert zag. Je kunt heel wat kennis verzamelen in een kleine 20 jaar. Een periode waarin ik bovendien weinig concerten oversloeg en in de omstandigheid was om bijvoorbeeld alles te beluisteren wat in de Trash That Beat stond. Lekker gevoel wel, op de hoogte zijn. Maar toen ik klappertje 1982 doorbladerde verdween dat een beetje. Wat een geweldige aanbod! En die zooi topbands had ik mooi allemaal gemist... Ook de jaren daarvoor –zo bleek al bladerend- was het vaak feest zonder mij in Vera. Alleen daarom al is al het beeldmateriaal uit die tijd voor mij goud. Daarom ook verheugde ik me op de drie delen “Punk Britannia” die de BBC kortgeleden uitzond en waar deze BF over gaat.
En ik heb genoten. “Punk Britannia” gaat over de opkomst en de hoogtijdagen van punk in de UK. In deel 3 (het laatste deel) wordt de overgang behandeld van punk naar post-punk. Dat is ook de periode die ik terugvond in die oude VKtjes en waar ik nu wat dieper op in wil gaan. Niet dat er niet genoeg gezegd kan worden over die eerste twee delen, maar dat stuk popgeschiedenis is inmiddels aardig gecoverd. Kun je over post-punk niet zeggen. Het kwam tot dusver in snippertjes tot ons, en daar moest je dan Youtubend zelf veel moeite voor doen. Hoe mooi dus dat de goeie ouwe BBC de handel nu in een uur samengevat heeft. Ook al is het onmogelijk om dat in een uurtje te doen.
Want we hebben het over een muzikaal zeer diverse periode in de popgeschiedenis. Het ging alle kanten op nadat punk een creatieve vrijheid had gecreëerd waarin alles kon en niets moest. Okay, ook toen was er een smaakpolitie die vond dat punk toch zus of zo moest. Maar dan zijn er altijd eigenwijze lieden die daar schijt aan hebben en hun eigen gang gaan. Die zelfs bewust anti-punk gaan wezen te zijn, bijvoorbeeld door de gitaren in te ruilen voor machines. Wat op zich weer heel erg punk is... Om het simpel te zeggen: Punk werd vooral een houding waarin vrijheid van denken en doen centraal stond. En als er geen grenzen meer zijn, dan vloeit de handel alle kanten op.
Om dan jaren later diezelfde handel weer enigszins netjes en overzichtelijk bij elkaar te harken is voorwaar een opgave. Voor het eerst in de popgeschiedenis was het een onoverzichtelijk janboel. Punk was het zaadje waarvan de eerste loten omhoog waren gekomen, post-punk werd de boom met honderden takken en duizenden bladeren. Sommige bands bleven dicht bij de bron, zoals Joy Division, Wire en Siouxsie & The Banshees. Experimenteler waren This Heat, Throbbing Gristle en The Normal. Een funky beat mocht weer: Gang Of Four, Cabaret Voltaire, Au Pairs, de lijst is lang. Doomygloomy? Sisters Of Mercy, The Cure, Sad Lovers & Giants. Minimale pop? Young Marble Giants. Vrouwen? Yes! The Slits, Delta 5. Dub? PIL. Noisy garagepunk? The Fall. Ska! The Specials. Het was een regelrechte postpunkpotpouri in die eerste helft van de 80’s waar de popjournalistiek lastig de vinger achter kreeg. En dan hebben we het alleen nog maar over de UK...
Popjournalist Simon Reynolds was het die eindelijk een beetje orde in de chaos bracht. Het in 2006 verschenen “Rip It Up And Start Again” vat de boel het meest bevredigend cq het minst onbevredigend samen. Toen kwam er ook een consensus over de verzamelnaam “post-punk”, waar voorheen “new wave” het label was. (Beide termen blijven vaag trouwens, maar als je genreaanduidingen ziet als richtingwijzers, en bijvoorbeeld niet als kwaliteitsstempel, dan is er niets aan de hand.) Waar Reynolds ook buiten de UK keek, daar houdt de BBC het binnen de eigen landsgrenzen. In een uur worden gelukkig niet zoveel mogelijk bands gestopt. Het is vooral een houding-verhaal, met idealisme, politiek en sociaal-maatschappelijke thema’s als belangrijke pijlers.
De BBC vult zo een behoorlijk gat in de popgeschiedenis, op de bekende mooie wijze. Een overzichtelijk aantal pratende hoofden, mooi archiefmateriaal, een prettige voice-over die een helder verhaal aan elkaar praat. De BBC laat het stoppen in 1981, maar daar kun je over twisten. De boom heeft wat mij betreft nog vele takken en bladeren die meer zonlicht zouden verdienen. En - laat dat ook nog even gezegd zijn- er groeiden weldegelijk ook mooie post-punkbomen op andere grondgebieden. In 1983 maakte Vera een ‘koerswijziging’ door. De namen die ik zag in klappertje 1982 waren nog grotendeels Brits, maar de VS verdrong de UK in Vera meer en meer als hofleverancier van undergroundcultuur. Terecht. Het land biedt vanwege de grootte meer ruimte om ongestoord te groeien. De boom daar groeide begin jaren 80 in onafhankelijke gebieden dan ook ver de lucht in, wij mochten de vruchten plukken.
Het derde post-punkende deel van “Punk Britannia” is te vinden op You Tube. Ik ben zelf niet meer zo goed op de hoogte, maar ik hoor veel bands die teruggrijpen op die periode rond 1980, dus jonkies kunnen volgens mij ongegeneerd kijken. Ben je van mijn leeftijd (net over de helft), dan zwelgen we samen fijn in nostalgie. Pak net als ik eens een paar ouwe Vera Kranten om herinneringen op te roepen. Hou je hand klaar om jezelf voor de kop te slaan.